Pectra güncellemesi, Ethereum’un ana ağına (mainnet) 7 Mayıs 2025’te başarıyla uygulandı. Bu güncelleme, Prague (yürütme katmanı) ve Electra (konsensüs katmanı) isimli iki büyük bileşenin birleşiminden oluşuyor.
Pectra, Ethereum tarihindeki en geniş kapsamlı ağ yükseltmelerinden biri olarak dikkat çekiyor. 11 yeni EIP içeren bu güncelleme, ağın kullanım kolaylığı, performansı ve ölçeklenebilirliğini artırmayı amaçlıyor. Bu yazımızda, Pectra’nın getirdiği yenilikleri ve kullanıcılar için ne anlama geldiğini adım adım inceliyoruz.
Başlıklar
Pectra Ne Zaman Aktif Oldu?
Pectra güncellemesi, 7 Mayıs 2025 tarihinde saat 10:05:11 UTC‘de, epoch 364032‘de Ethereum mainnet’te aktif hale geldi. Ekipler, güncellemeyi daha önce Holesky, Sepolia ve Hoodi testnet’lerinde başarıyla test etti.
Pectra ile Gelen Başlıca Yenilikler Nelerdir?
1- Akıllı Hesaplar ile Cüzdanlar Evriliyor (EIP-7702)
Ethereum’daki klasik cüzdanlar (EOA) artık daha akıllı hale geliyor. EIP-7702 ile birlikte cüzdanlar, akıllı kontrat özelliklerini desteklemeye başlıyor. Dolayısı ile bu da kullanıcı deneyimini kökten değiştiriyor:
- Tek işlemle birden fazla işlem yapılabiliyor (örneğin: köprü + swap).
- Başkasının sizin adınıza gas ödemesi mümkün oluyor.
- Belirli koşullar gerçekleştiğinde otomatik olarak işlem yapılmasını sağlayan ödemeler mümkün hale geliyor. Geliştiriciler, belirli koşullarda otomatik çalışan ödeme işlemleri tasarlayabiliyor.
- Günlük harcama limitleri veya uygulama bazlı erişim izinleri tanımlanabiliyor.
- Kolay kurtarma sistemleriyle güvenlik artıyor.
Bu gelişmeyle birlikte kullanıcılar, yalnızca işlem göndermek için kullandıkları basit cüzdanları; işlem gruplama, koşullu ödeme, harcama limiti ve gaz sponsorluğu gibi özellikleri destekleyen, çok daha yetenekli akıllı cüzdanlara dönüştürebiliyor. Çünkü bu dönüşüm, tıpkı sıradan bir telefonun akıllı telefona evrilmesi gibi büyük bir değişimi ifade ediyor
2- BLS12-381 İşlemleri Daha Hızlı (EIP-2537)
Bu EIP, özellikle zk teknolojileri ve staking sistemleri için karmaşık matematiksel işlemleri hızlandıran yeni precompile fonksiyonlarını Ethereum’a ekliyor. Bu sayede zk sistemler daha hızlı çalışıyor ve gizlilik çözümleri daha erişilebilir hale geliyor.
3- Geçmiş Blok Bilgilerine Erişim (EIP-2935)
Ethereum geliştiricileri, ağın geçmişteki blok verilerini daha uzun süre saklayacak şekilde sistemi güncelledi. Bu sayede:
- Güncelleme, hafif istemcilerin (light clients) daha verimli çalışmasını sağlıyor.
- Geliştiriciler eski bloklara erişip bunlara dayalı uygulamalar geliştiriyor.
- Ethereum’un “stateless” yani durum bilgisiz mimariye geçiş hedefine ulaşmasında önemli bir ilerleme sağlanıyor.
4- Staking Süreçlerinde Hız ve Esneklik Artıyor (EIP-6110, EIP-7002, EIP-7251)
- EIP-6110: Bu iyileştirme, stake işlemlerinin onay süresini 9 saatten 13 dakikaya düşürüyor.
- EIP-7002: Artık yalnızca aktif anahtarlar değil, fonların sahibi olan adresler de çıkış işlemlerini başlatabilecek.
- EIP-7251: 32 ETH olan stake sınırı 2048 ETH’ye çıkarıldı. Bu, kurumsal stake hizmetleri ve bireysel validator’lar için büyük bir sıçrama.
5- Veri Bloklarında Kapasite Artışı (EIP-7691 + EIP-7840)
Pectra ile birlikte Ethereum ağında blob adı verilen geçici veri bloklarının kapasitesi iki katına çıkarıldı. Bu, özellikle katman-2 (L2) çözümlerinin daha verimli ve düşük maliyetli hale gelmesini sağlıyor.
Dolayısı ile Geliştiriciler, blok başına ortalama blob sayısını 3’ten 6’ya, maksimumu ise 6’dan 9’a yükseltti.
Güncelleme Hangi Kullanıcıları İlgilendiriyor?
- Cüzdan kullanıcıları: Güncellemeyle ilgili olarak bireysel cüzdan kullanıcılarının herhangi bir işlem yapmasına gerek bulunmuyor.
- Node operatörleri ve staker’lar: Client yazılımlarını güncellemeleri gerekiyor.
- Geliştiriciler: Yeni özelliklere uygun olarak uygulamalarını optimize etmeli.
Ethereum Ağının Evrimi: Pectra’nın Yeri
Ethereum’un son 3 büyük hard fork’u:
- The Merge: Proof-of-Stake’e geçiş
- Shanghai/Capella: Validator çekimlerinin aktif hale gelmesi
- Dencun: Bloblarla L2 maliyetlerinde devrim
Ve şimdi: Pectra Güncellemesi, Ethereum’un hem altyapı hem kullanıcı deneyimi tarafında büyük sıçrama yaptığı güncelleme olarak öne çıkıyor. Ethereum topluluğu, Pectra ile ağı yalnızca teknik olarak değil, aynı zamanda erişilebilirlik, sürdürülebilirlik ve kullanıcı odaklılık açısından da dönüştürüyor.
Dolayısı ile Pectra Güncellemesi, Ethereum’u hem bireysel kullanıcılar hem de kurumsal aktörler için daha güçlü ve verimli bir platform haline getiriyor. Kısaca söylemek gerekirse, akıllı hesaplar, artırılmış stake kapasitesi ve gelişmiş veri işleme özellikleri Ethereum’u daha ölçeklenebilir, kullanıcı dostu ve geleceğe hazır hale getiriyor.