Stake etmek (staking) , kripto paralardan her hangi bir al sat yapmadan pasif bir şekilde para kazanma yöntemidir. Yatırımcılar ,hesap cüzdanlarındaki belirli coin ya da tokenleri tutmalarının karşılığında ödül kazanırlar. Genellikle merkezi yapılardaki faiz getiren mevduat hesaplarıyla benzetilir. Sistem tuttuğunuz parayı çeşitli sebeplerle kullandığı için kullanıcılar ödül dağıtır ve farklı ayrıcalıklar tanıyabilir.Burada hem yatırımcı hem de kripto ekosistemi için kazan — kazan durumunun mevcuttur.
Elinizde bulunan her coinle stake yapma imkanınız yoktur. Yalnızda Proof of Stake mekanizmasını kullanan kripto paralardan gelir elde edebilir.
Neden her coini stake edemeyeceğimizi ve Proof of work mekanizmasına alternatif olarak geliştirilmiş Proof of Stake mekanizmasını yakından inceleyelim :
Bitcoin gibi merkeziyetsiz yapılar blockchainler üzerinde gerçekleşen işlemlerin doğruluğunu tespit etmek ,kontrolünü sağlamak için uzlaşma mekanizmaları kullanır. Bitcoin dahil olmak üzere bir çok ağ proof of work (iş kanıtı) mekanizmasıyla merkeziyetsizlik sağlar. Proof of work mekanizmasında ağa yeni blok eklemek isteyen madenciler , karmaşık bir algoritma problemi çözmek zorundadır. Bu problemi çözen ve ilk duyuran madenci yeni bloğu zincire ekler ve ödülü almaya hak kazanır.
Problemi çözmek için enerji harcayan ama ilk çözemeyen diğer madenciler ise her hangi bir ödül kazanmazlar hatta çok fazla enerji kaybetmiş olurlar .PoW mekanizmasının çok enerji kullanması ,işletim sistemi daha güçlü olan madencinin daha fazla doğrularıma yapma imkanının olması ve bu durumun tekelleşmeye yol açabileceği gibi sebeplerden dolayı PoW’e alternatif çözüm yolları üretilmiştir.
Proof of stake Nedir?
Proof of Stake (Hisse ispatı) daha verimli olma ve daha az enerji harcama hedefiyle ortaya çıkan uzlaşma mekanizmasıdır.PoW mekanizmasındaki gibi zor algoritmik problemler çözülmez. Proof of Stake’de merkeziyetsizliği sürdürebilir kılan , doğrulamaları yapanlar blokzincirine yatırım yapmış kişilerdir.
İşlem şu şekilde gerçekleşir:
Kullanıcılar ağda doğrulayıcı olabilmek için sahip oldukları tokenları ağa kilitlerler (stake ederler) ve bir nevi ağın güvenilirliğine, işlemin doğruluğuna kefil olmuş olurlar. Stake edilen para hiçbir şekilde transfer edilemez.
Doğrulayıcının kim olacağı ağ tarafından kendine has bir algoritmayla yapılan stakelerin büyüklüğüne ,ne kadar zamandır tutulduklarına bakılarak seçilir.
Seçilen doğrulayıcı , ağa yeni bloğu ekler ve ödül almaya hak kazanır. Doğrulayıcı geçersiz ve yanlış işlem doğrulamaya çalışırsa ağ tarafından stakelerinin bir kısmını kaybetmek zorunda kalabilir.
PoS, kısacası sahip olduğunuz donanıma göre değil , sahip olduğunuz kripto para miktarına göre ödül kazanılır.Eğer yüksek miktarda para stake ederseniz yüksek kazanç sağlamanız mümkündür. Ayrıca bazı projelerin gelişiminde söz hakkı sahibi olmak da mümkündür.
Staking Dezavantajları :
Stake edilen kripto paraın belirli bir süre transfer yapılması engellendiği için olası bir fiyat artışında sahip olunan kripto para değiştirilemez. Bu durum yine de projeden projeye farklılık gösterir. Stake etmeden önce her projenin şartlarını okumak , araştırma yapmak önemlidir.
Blockchain teknolojisinde kullanılan uzlaşma mekanizmalarını anlattığımız yazımızı okumak için tıklayınız.