Bitcoin Whitepaper: Devrimin İlk Adımı

Günümüzde neredeyse herkesin kripto para birimleriyle ilişkili en azından kısmi bir bilgiye sahip olduğunu gönül rahatlığıyla ifade edebiliriz. Elbette bazıları bu sektörün beraberinde getirdiği teknoloji yönüyle ilgilenirken, bazıları ise sadece bir yatırım aracı olarak görmektedir.

Fakat neticede bugünkü istatiklerle ele aldığımızda 1.2 trilyon doları aşan büyüklüğü ile kripto endüstrisinin artık hayatımızın önemli bir parçası haline geldiği su götürmez bir gerçek.

Bu yazımızda işte tam olarak bu sektörün ilk kilometre taşı olan Bitcoin’i ve onu bizimle tanıştıran teknik incelemesini, yani Bitcoin Whitepaper’ı ele alacağız. 

Peki 31 Ekim 2008 yılında Satoshi Nakamoto takma adlı biri veya birileri tarafından çıkarılan ve o günden bu yana dünyadaki para ekosisteminin çehresini değiştiren bu teknik inceleme tam olarak nedir?

Bitcoin Whitepaper’ı aslında çok kısa bir şekilde dijital para devriminin manifestosu şeklinde ifade edebiliriz. Kullandığımız bu iddialı ifadenin altını ise Bitcoin’in geleneksel sistemdeki güvene dayalı ve gizlilikten yoksun yapıya ürettiği alternatif çözümler dolduruyor.

Bu bağlamda, finansal sistemdeki merkezi otoritenin yerine dağıtılmış bir yapıyı öneren Bitcoin Whitepaper, temel olarak güvenli ve anonim bir ödeme sistemi oluşturma hedefini açıklamıştır. 

Dokuz sayfa ve on iki ayrı bölümden oluşan whitepaper, karmaşık ve anlaşılması zor kavramları basit bir dille anlatmaya çalışmıştır.

Peki yayınlandığı günden bugüne hayatımıza bu denli etki eden ve günümüzde yaklaşık 1.2 trilyon dolarlık bir kripto ekosisteminin işaret fişeği olarak değerlendirebileceğimiz bu whitepaper tam olarak ne anlatıyor ve daha da önemlisi hangi problemlere çözüm vadediyor?

O halde dilerseniz gelin whitepaper’ı daha derinlemesine ele alarak bu soruya birlikte yanıt arayalım.

Bitcoin Whitepaper ve Kapsamı

Her devrimin ilk önce anlaşılması gerekir, elbette bu durum bitcoin için geçerli. Bu nedenle yukarıda da sözünü etmiş olduğumuz gibi bitcoin whitepaper çok teknik ve anlaşılması güç ifadeler kullanmak yerine anlaşılmayı yani kısa ve daha basit bir dili tercih etmiştir.

“Burayı ziyaret ederek Bitcoin Whitepaper’ı inceleyebilirsiniz.”

Gelin toplamda on iki başlıktan oluşan bitcoin whitepaper’ı ilk bölümü olan introduction (giriş) kısmından başlayarak detaylarıyla ele alalım.

1. Giriş Bölümü

Whitepaper’ın ilk bölümü, genel olarak PayPal ve benzeri üçüncü taraf doğrulama gerektiren zamanın eşler arası ödeme hizmetleriyle ilgili bazı sorunlara parmak basıyor. Bu tür sistemlerde altta yatan temel sorun ise ortaya çıkabilecek çeşitli anlaşmazlıklarda finansal kurumların bu anlaşmazlıklara arabuluculuk etmek zorunda olmasıdır.

2. İşlemler

Makalenin ikinci kısmı ise işlemlerin nasıl yürütüldüğü konusu üzerine yoğunlaşmaktadır. Buna göre diğer P2P ödeme yöntemlerinde olduğu gibi, işlemler dijital imzalarla gerçekleştirilmektedir. Bununla birlikte, PayPal ve diğer dijital işlemler söz konusu olduğunda, üçüncü taraf alacaklı, sahibinin aynı tokenı iki kez harcamadığından emin olmak için imzaları doğrulamalıdır.

Bitcoin’de ise blockchain teknolojisi kullanılarak tüm işlemler ağ üzerinden duyurulur. Sadece en erken yapılan işlem geçerli sayılır ve zincirdeki düğümlerin çoğunluğu bunun ilk işlem olduğu konusunda mutabık olmalıdır.

3. Zaman Damgası Sunucusu

İşlemlerin zamanını doğrulama faaliyeti ise, Bitcoin whitepaper’ın üçüncü bölümünde açıklanan zaman damgası sunucusu aracılığıyla gerçekleştirilir. Zaman damgası sunucusu, blok öğelerinin bir özetini alır ve bu özeti yayınlayarak verinin o zamanda var olduğunu kanıtlar. Her zaman damgası, öncesindekileri güçlendirerek bir zincir oluşturur.

4. İş Kanıtı Mekanizması

Makalenin dördüncü bölümü iş kanıtı mutabakat mekanizmasını yani proof-of-work sistemini tanıtır. Burada Nakamoto, işlemi sadece bir gazeteye veya Usenet gönderilerine yayınlamanın işe yaramayacağını belirtmiştir. Bunun yerine, blok zincir, genellikle Adam Back’in 2002 yılında tanıttığı Hashcash’e benzer bir teknolojiden yararlanmaktadır.

5. Ağ

Bir sonraki bölümde temel olarak blok zincir ağını çalıştırmak için gerekenleri açıklanmaktadır. Buna ek olarak, blok zincirde forking dediğimiz bir çatal oluşması durumunda ne olacağı da bu bölümde belirtilmektedir. 

Çatallanma kavramını kısaca şöyle tarif edebiliriz. Düğümler her zaman en uzun zinciri doğru olan olarak kabul ederler. Ancak, eş zamanlı olarak iki düğüm yayınlanması durumunda ki bu olası bir senaryodur, bir çatal oluşur. Çoğu durumda çatal, bir sonraki madenci gelip başka bir düğüm eklediğinde düzeltilecektir. Dolayısıyla daha uzun zincir tekrar doğru zincir olacaktır.

6. Teşvik

Altıncı başlık altında ise genel olarak. altın madenciliğine benzetme yoluyla coinlerin mining ile nasıl kazanıldığını açıklanmaktadır. Bunun teşvik mekanizması denilen bir sistem sayesinde başarıldığı belirtilmektedir. Buna göre düğüm ve düğümü işleten madenci ilk işlemde serbest bırakılan bir coin ile ödüllendirilerek yeni bloklar oluşturulması teşvik edilmiş olur.

Bu teşvikler vasıtasıyla aynı zamanda kötü niyetli davranışların da önüne geçilmektedir. Buna göre eğer birisi dürüst düğümlerden daha fazla CPU gücü bir araya getirebilirse, bu gücü insanları dolandırmak veya yeni coinler üretmek için kullanabilir.

Bitcoin whitepaper’da bu durumla ilgili “Bu kişi kurallara uyarsa, bu kuralların ona herkesten daha fazla yeni coin sağladığı ve sistemini ve kendi varlığının geçerliliğini baltalamaktan daha karlı olduğunu düşünmelidir” şeklinde bir ifadeye yer verilmiştir.

7. Disk Alanından Tasarruf

Makalenin yedinci bölümü, blok zincirin özeti bozulmadan disk alanı tasarrufu yapmak için eski blokların nasıl silinebileceğini açıklamaktadır. Bunun, Merkle Ağacı adı verilen bir yöntem sayesinde gerçekleştirildiği ifade edilmektedir. Bu yönteme göre her bloğun sadece kökü saklanarak alan tasarrufu sağlanır.

8. Basitleştirilmiş Ödeme Doğrulaması

Makalenin bu bölümü, tam bir ağ düğümü çalıştırmadan ödemelerin nasıl doğrulandığını açıklamaktadır. Bir kullanıcı, Merkle dalını inceleyerek bir işlemin en uzun zincirde yer aldığını doğrulayabilir. Bu varsayımda doğrulama, dürüst düğümler ağı kontrol ettiği müddetçe güvenilirdir. Ve dürüst düğümler saldırganlara üstünlük sağlayabildiği sürece bu durum devam etmektedir.

9. Değerleri Birleştirme ve Bölme

Her bir ödeme için ayrı bir işlem oluşturmak yerine, işlemler birden fazla giriş ve çıkış içerebilir. Bu durum, işlemlerin daha verimli hale gelmesini sağlar. Daha küçük işlemler için birden fazla giriş birleştirilebilir. Genellikle iki çıkış bulunur: ödeme için bir tanesi ve gönderene iade edilmesi gereken herhangi bir değişim için ise diğer çıkış kullanılmaktadır.

10. Mahremiyet

PayPal gibi üçüncü taraf ödeme işlemcileri tarafından doğrulanan işlemlerde, alıcı, ödeyen ve üçüncü taraf işlem hakkında bilgi sahibi olurlar. İşlemci veya banka, bilgilere erişimi sınırlayarak gizliliği korur.

Bitcoin’i bir ödeme şekli olarak kullanan insanlar için ise işlemlerin blok zincirinde doğrulanması için kamuoyuna duyurulması gerekmektedir. Ancak, genel anahtarlar anonim olabilir. İşlemler bir kişiyle ilişkilendirilmez. Bu, ödeme alanın ve gönderenin dışında hiç kimse kimin coin gönderip aldığını bilmemesi anlamına gelmektedir.

11. Hesaplamalar

Sona doğru yaklaşırken Blockchain teknolojisinin ve Bitcoin’in temellerinin açıklanmasının ardından, whitepaper’ın 11. bölümü, blok zincirinin güvenliğini ispat eden hesaplamaları paylaşmaktadır. Buna göre bir saldırganın, madencilerin dürüst düğümleri üretebildiğinden daha hızlı bir zincir oluşturabilmesi durumunda bile saldırganın dürüst zinciri yakalama olasılığının %0.001’den az olduğunu ve sürekli olarak üstel şekilde azaldığını gösteren hesaplamalara bu bölümde yer verilmiştir.

12. Sonuç

Sonuç olarak, Satoshi Nakamoto teknik incelemesini genel olarak özetleyerek, Bitcoin’in tüm farklı bileşenlerini ve taraflar arasındaki güvene dayanmayan gerçek anlamda güvenli bir elektronik ödeme sistemi oluşturmak için birlikte nasıl çalıştıklarını vurgulamaktadır.

Yani başka bir deyişle Bitcoin whitepaper, aracılara gerek kalmayan veya herhangi bir güven sistemine dayanmayan elektronik işlemlerin önemine dikkat çekerek on ikinci bölümü ile sona ermektedir.

Neticede biz de bu son maddeyle birlikte Bitcoin Whitepaper’ı incelediğimiz blog yazımızın sonuna gelmiş olduk. Getirdiği yenilikler ve açtığı yeni kapılar düşünüldüğünde bu teknik incelemeyi bir devrimin ilk kıvılcımı olarak tarif etmek pek de yanlış olmayacaktır.

Hatta Nakamoto’nun Bitcoin teknik incelemesinden bu yana, çeşitli kripto para birimleri hakkında 3.000’den fazla whitepaper yazıldığını göz önünde bulunduracak olursak Bitcoin Whitepaper’ın kripto ekosisteminin günümüzde sahip olduğu hacimde ne kadar büyük bir rolü olduğunu daha iyi görebiliriz. Umarız biz de bu yazımızla bu başyapıtı sizlerle tanıştırabilmişizdir. Bir sonraki yazımızda görüşmek dileğiyle…

Diğer Yazılarımız:

• “Merkezi Kripto Para Borsası (CEXs) Nedir?” başlıklı blog yazımıza da göz atmayı unutmayın!
• Buraya tıklayarak “Korku ve Açgözlülük Endeksi” başlıklı blog yazımızı da inceleyebilirsiniz.