zkSync, Ethereum üzerindeki işlem hızı ve verimliliğini arttırmak için Zk Rollup teknolojisini kullanan Katman-2(Layer-2) çözümüdür. Sunduğu yenilikler ve teknolojisiyle Katman 2 çözümleri arasında çığır açmıştır.
Kripto ve blokzinciri ekosisteminin büyümesi ve kullanıcı sayısının artmasıyla birlikte ölçeklenebilirlik (ağın kapasitesini arttırma yeteneği) büyük bir problem haline gelmiştir. Ethereum güvenlik ve merkeziyetsizlik ilkelerini yerine getirmekte oldukça başarılı olsa da işlem hızı, işlem ücretleri gibi konularda rakiplerine göre dezavantajlı durumda olabilir.
Ethereum’u daha verimli ve kullanıcı dostu hale getirmek için Katman 2 (Layer 2) adını verilen protokoller geliştirilmiştir. Tam da bu nokta da, Ethereum’u iyileştirmek için geliştirilen zkSync teknolojisi hem yatırıcımların hem de kullanıcıların dikkatini kısa sürede çekmeyi başarmıştır.
Başlıklar
zkSync Nedir?
zkSync Ethereum’u, Zk rollup teknolojisi kullanarak ölçeklendirmeyi amaçlayan bir protokoldür.
Zk rolluplar işlemleri ana ağdan alır ve zincir dışı doğrulama yapar. Ana ağdan alınnan işlemler yığın haline getirilir ve Zk-Snark adı verilen bir kriptografik kanıt ile doğrulanır. Doğrulanan veriler ise tekrardan ana ağa gönderilir. Zk-Snark şifrelemesi ile hiçbir veri açık olarak paylaşılmaz tamamen güvenli bir şekilde doğrulanır. Ana ağdaki işlem tıkanıklığı azaldığı için işlem hızı artar ve işlem ücretleri düşer.
Zkysnc , Matter Labs tarafından 2019 yılında geliştirilmeye başlandı ve ilk versiyonu ise 2020 yılında Ethereum ana ağında kullanıma sunuldu. O zaman için 300 TPS’lik işlem hacmi sağladı ki bu rakamın Ethereum’dan 20 kat daha hızlı olduğunu söyleyenebilir. Bu versiyonunun akıllı sözleşme desteği içermemesi yani ZkEvm ile uyumlu olmaması önemli bir problemdi. Bu durum yeni bir güncelleme gerektirdi.
Zksync 2.0 sürümünde ise geliştiriciler iki ana noktaya odaklandılar. Bunlardan ilki, Zk teknolojilerini EVM(Ethereum Virtual Machine) ile uyumlu hale getirmekti. Bu sayede, geliştiricilerin Solidity ve Vyper gibi Ethereum programlama dillerini kullanarak ZK tabanlı akıllı sözleşmeler yazabilimesine olanak sağladı. Odaklanılan noktalardan ikincisi ise, zkPorter adını verilen off-chain veri kullanılabilirliği sunan bir ölçeklendirme çözümüydü. ZkPorter, güvenlik ve merkeziyetsizliği koruyarak Zksync’in işlem kapasitesini 20.000 TPS’ye kadar artırabilir.
Matter Labs, çıktığı lansman turlarında 4 yıl gibi bir sürede Binance, Cb Ventures, Balancer, Curve gibi sektörün önde gelen dev isimlerinden 458 milyon dolar toplamayı başardı. Yatırımcılar arasında kısa sürede bu kadar ilgi görmesinin bazı somut sebepleri var.
- zkEVM uyumu: EVM ile uyumluluk halihazırda var olan projelerin zkSync’e geçmesini kolaylaştırır aynı zamanda Metamask,Truffle gibi araçlara uyumluluğu da sağlar.
- Düşük işlem ücretleri : zkRollup teknolojisi, teknolojisinden dolayı ucuz işlemler sunar. zkPorter güncellemesi ile işlem ücretlerinin 1–3 cent olması hedeflenmektedir.
- Ethereum güvenliğinde işlemler: zkSync Ethereum güvenliğini kalıtım alır.
- Yerel Hesap Soyutlaması: Bu özellik harici hesapları (EOA) akıllı sözleşme hesaplarına (CA) dönüştürerek özel bir hesabın kendi mantığıyla akıllı sözleşmeye dönüştürülmesini sağlar.
İlk lansmandan itibaren zkSync üzerinde çok fazla proje geliştiriliyor. zkSync üzerinde geliştirilen güncel projelere buradan ulaşabilirsiniz.
Ethereum Rollup teknolojileri hakkında detaylı okuma yapmak için tıklayınız.