Başlıklar
- 1 Yotta21 DAO – DAO üyesi Yunus Cebeci ile Röportaj
- 2 Soulbound token nedir?
- 3 Peki birisinin sayısız soulbound almasını nasıl engellersin?
- 4 Cüzdanın şifresini unutursak?
- 5 Peki Yotta21 DAO nasıl çalışıyor?
- 6 Ekip hangi aşamaya kadar kontrolü elinde tutuyor?
- 7 Peki snapshot nedir ve neden bu yöntemi doğru bulmuyorsun?
Yotta21 DAO – DAO üyesi Yunus Cebeci ile Röportaj
Yunus 7 yıldır blockchain dünyası içinde Yotta21’i kurmadan önce bitcoin atm’si ve çeşitli blockchain tabanlı startuplar içerisinde bulundu. Son 3 yıldır da ODTÜ Teknokent’te Yotta21 için faaliyet gösteriyor. Yotta21 DAO tabanlı kitle fonlama projesi.
Her deneyimli girişimci gibi Yunus’un da başarısız olduğu projeler var. Fuckup hikayesi olmayan girişimci olur mu? Olmaz.
Yunus merkeziyetsiz stabil coin yaratmayı ve token fonu kurmayı da denedi ama tam merkeziyetsiz bir sistemde piyasada oluşan ani değişimlere hızlıca tepki verilemiyor. “Bu sorunu çözmek istediğinde ise merkeziyetsizlikten uzaklaşmak zorunda kalıyorsun.” diyor.
Yotta21 DAO üyesi olmak isteyenler testnete katılarak ücretsiz SBT (Soulbound Token) elde edebilir. Mainnet aşamasına geçildiği zaman 50$ karşılığında SBT sistem tarafından verilecek.
Soulbound token nedir?
“Bir token türü, bir wallet sadece bir tane alabiliyor. İkinciyi alamıyor, transfer edemez ya da yakamazsın. Hiçbir şey yapamazsın. Yani soulbond aslında merkeziyetsizlik fikrine en uygun Token türü olabilir. NFT tarzındaki tokenlar ile benzerlik gösteriyor.”
Peki birisinin sayısız soulbound almasını nasıl engellersin?
Yunus, kötü niyetli olanlar için maliyetli bir çözüm üretiyor. “SBT’nin fiyatından bağımsız olarak her üyeden 50 dolar alıyor. Çok maliyetli olmasa da projenin önemli bir aşamasında art niyetli kişileri engelleyebilecek bir çözüm. Ayrıca çok fazla sayıda cüzdan açmak ve bunları yönetmek gerekiyor. Çok fazla sayıda üyemiz oluşmuş gibi görünecek ama hazine tarafında veya DAO’da bu durum direkt olarak teknik bir risk oluşturmuyor.”
Cüzdanın şifresini unutursak?
“Onları kaybetmemesi lazım, biz life time üyelik veriyoruz. Yotta21’de hem proje oluşturabilirsin hem de projelere yatırım yapabilirsin. Çünkü üyeliğini onchain olarak tanımlamamız lazım. Offchain bir yapıda merkeziyetsizlik teknik olarak oluşturulamıyor.”
Peki Yotta21 DAO nasıl çalışıyor?
“Üyeler, parlak fikirleri ve raporları ile projelerini Yotta21 Dapp’e getirip fon talep edebiliyor, SBT sahipleri projelere yatırım yapabilir. DAO özelinde ise SBT sahibi her üyenin bir oy hakkı var. DAO katılımcıları çalışma grupları ve akıllı sözleşmelerdeki değiştirilebilir fonksiyonları seçiyor”
Ekip hangi aşamaya kadar kontrolü elinde tutuyor?
“Mainnet’ten sonra ekip faktörü tamamen DAO’nun çalışma gruplarına emanet ediliyor. Her şey topluluk odaklı, her şey onchain.”
DAO’larda eksik gördüğün şeyleri anlatır mısın? Siz bazı güvenlik önlemleri aldınız, soulbound konseptini kullandınız. Peki bu sürece nasıl gelindi? Nasıl bir süreden sonra bir şeyleri daha farklı yapma ihtiyacı duydunuz?
“Yönetişimi kafaya taktım. DAO’nun bir sıfır noktası var. DAO 1.0 ve bir de DAO 2.0 var. DAO 0 noktasında olanlar DAO değil aslında, çünkü merkeziyetsiz (decentralized) değiller, özerk (otonom) değiller. Bunlar sadece bir organizasyon. – DAO 1.0 örnek olarak Uniswap, Compound verilebilir. Sadece snapshot’dan oylama yapan platformlar var onlar DAO değil. Sadece DAO 0 ve DAO’yu bir pazarlama aracı olarak kullanıyorlar.”
Peki snapshot nedir ve neden bu yöntemi doğru bulmuyorsun?
“DAO 1.0 dediğimiz mesela UniSwap, Compond, ENS snapshot’ı sıcaklık analizi olarak kullanıyorlar. Yani diyorlar ki ‘topluluğun buna ilgisi varmış. Bak herkes desteğini gösterdi. Hadi şimdi geri dönülemez olan… -Çünkü geri dönülemez olan Onchain DAO- Hadi şimdi geri dönülemez olan oylamayı çalıştıralım.’ Gercek DAO 1.0 yapısını bu organizasyonlarda görüyoruz.
Snapshot’un kullanan organizasyonların %90’ı snapshot’da çıkan teklifin sonucunu uygulamayabilirler. Yani insan kararına veya ekip kararına bağlı bu organizasyonlar ise DAO 0 olarak çalışıyor.”
Snapshot, Rubicon nehrini geçmeden önceki yol diyorsun.
“Aynen öyle.”
Peki siz bunu kullanıyor musunuz?
“Yotta21 DAO’da snapshot’u sıcaklık analizi için kullanacağız.
Yani, çünkü onun asıl mantığı o firmaların %90 snapshot’da çıkan teklifin sonucunu uygulamayabilirler. Snapshot bizim için sadece sıcaklık analizi, herhangi biri gelip oy verebilme gücü varsa teklifi başlatabilir ve kimse onu durduramaz. UniSwap için de böyle Compound için de böyle.”
Peki biz %90 oy verdik. İlgi gösteriyoruz bi konuya ama DAO yönetimi eğer yeteri kadar otonom değilse ya da herhangi bir nedenle beğenmediyse bunu yapmayabilir. Peki Yotta21 böyle bir sorun yaşayacak mı?
“Bizde öyle bir sorun oluşturabilecek teknik durum yok. Bizimki direkt smart contract ile konuşan bir yönetişim platformu. Teklif kısmını şöyle açıklayayım, yazdığımız smart contratlarda şuna dikkat ediyoruz. Hangi fonksiyonu DAO için değiştirebilir yapmalıyız. Akıllı sözleşmelerdeki geri kalan bütün fonksiyonlar sonsuza kadar kimse tarafından değiştirilemez olarak bırakılıyor.
Çünkü sistemin tamamını değiştiremezsin. Değiştirilebilir olan bütün her şey DAO’ya bağlı. Yani değiştirilemeyen bütün her şey hayatı boyunca öyle kalır. Biz de dokunamayız, kimse dokunamaz ama değiştirilebilir olan bütün her şeyin, yani o smart contract sahipliği DAO’da. Onun için bizde insan faktörü sıfır.”
Haliyle sizin aslında kullandığınız araçlar, smart contract’lar ve onların sahipliği, söz sahibi de DAO’nun kendisi. Yani siz isteseniz dahi DAO bir şey istemiyorsa yapamazsınız.
“Ve parayı da ona göre aktarıyoruz. Para akışı çok önemli. Üyelikten gelen ücret referral sistemi var. Mainnet’te bir arkadaşını davet ettin, ücret 50 dolar, 25 dolarını sen alıyorsun geri kalanı DAO hazinesine gidiyor. Biz diğer launchpad platformları gibi insanla konuşmuyoruz veya projeyi seçme gibi bir durum yok. Proje direkt olarak smart contratla konuşuyor. Mesela Binance’ın launchpad’i var. Proje seçim sürecini geçerse listelerler. Bizde herkes listeleyebilir çünkü insanla konuşmuyorlar. ABC projesinin Yotta21’de fon toplamak için projesini listelediğini varsayalım. %1 komisyon ücreti projeden parayı çekeceği zaman DAO’nun hazinesine gidiyor.
ABC projesine 100 $ yatırım yapan bir yatırımcı düşünün. 100 Dolardan da 1 dolar şirketin hazinesine gidiyor. Projenin yatırım süreci başladığı zaman. Yani projeye yatırım yapan yatırımcılardan %1 komisyon alıp hazineye gönderiyoruz. Ondan sonra bizim şirketin tokeninde farklı olan bir şey var.
Blockchain dünyasında şirketler ilk başta halka açık şirketin hisse senedi gibi ilk günden daha kendisini halka arz ediyor. Arkadaki tokenin reel değerini belirlemek çok zor, onun utility’si ne, faydası ne? Yotta21’in yerel tokeni satışı karşılığında ve listelemelerden elde edilen komisyon USDC. Proje USDC ile para toplayacak. Üyelikten gelen USDC, bunu dedik ki kendi şirket tokenımıza temettü olarak verelim. Altı ayda bir, yılda bir Yotta21 tokeni tutanlar yıllık oradan temettü alacaklar. Bu sistemde tamamen onchain olarak gerçekleştiği için oranlama kullanıcılara adaletli bir şekilde dağıtılacak.
Yotta21’de kurucu olarak tek gelirim DAO hazinesinin bana vereceği temettü. Başka bir gelir oluşturmadık ve bütün geliri paylaşıyoruz. Yotta21 başarılı olursa ben de temettü alabilirim. tokenlerimin %15’i kilitli. Sonsuza kadar smart contract’ta kilitlenecek, asla açılmayacak, sadece temettü üretirse gelir kazanabileceğim. Çünkü insanlar tokenlarımı satabileceğimi düşünmesin en mantıklı çözüm bu.”
Sonsuza kadar kilitlediğin için burada bir güven de yaratmış oluyorsun. Sen sadece şirket başarılı olduğu zaman ve temettü dağıtabildiğinde kâr elde edebileceksin.
“Evet kesinlikle öyle, direk olarak bir token satışı yapıp geliri nasıl yöneteceğini dökümantasyonda açıklamak tamamen insana bağlı bir durum ve rug-pull olayları bu sayede çok basitlikle olabiliyor. Bu durumun T-0 anında önüne geçtiğimiz için bizde böyle bir risk bulunmuyor. Mainnet’e geçtikten bir yıl sonra temettü dağıtabileceğiz ve her yıl bu temettü dağıtılacak.”
Peki bu şu an elinizde iki token var.
“İkisin de oy hakkına sahip ama iki tane yönetim mekanizması var. Bizde birisi alt meclis gibi düşün birisi üst meclis. Oy hakkı çok olan kişiler bir teklifi başlatabilir. Mesela ben tokenlarimi kilitlediğim için oy kullanamam veya delegasyon veremem. Yotta21 yerel tokenı SBT sahipleri tarafından başlatılan bir kararı reddedebilir. Bütün üyeler reddettiği zaman o teklif uygulanmaz. Böylece DAO da yargı mekanizmasını getiriyoruz. DAO’da yargı mekanizması yapabilmek nadir bir durum.”
Örnek verebilir misin bunu yapabilenlere?
“Bahsettiğimiz bütün özelliklere sahip bir DAO modeli ile karşılaşmadık.
Bir de bizim DAO’da working gruplar var, yani core team yok. Topluluk, Mühendislik, Operasyon, Marketing, Analiz grupları var. Toplamda 5 tane çalışma grubu var. Gruplara da DAO hazinesinden dağıtılacak temettünün %20’lik bölümünü ayırıyoruz. Gruplar DAO katılımcıları tarafından seçimle belirleniyor ve belirttikleri multi cüzdan adresine temettü döneminde %4’lük USDC gidecek. Onları da topluluk seçecek buna da biz dokunmuyoruz.”
Şahsen tebrik edebilirim, belki bu vizyonun hayat bulacağı zamanda olmayabiliriz.
“Belki çok fazla bugünün işi olmayabilir, çünkü insanlar blockchain dünyasının içinde olanlar için söylüyorum merkeziyetsizliği sormuyor, merak etmiyor.”
“Biz temettü dağıtıyoruz” bu insanların ilgisini çekiyor. O zenginliğin bir kısmını dağıtabilmek fikri de çok hoş bir detay.
“Direkt olarak öyle başlaması merkeziyetsizliğin olmazsa olmazı çünkü Satoşhi çıkıp şöyle deseydi Bitcoin olmazdı “Arkadaşlar ben bir şey yapıyorum ama şu an 2009 biraz merkeziyetsiz ama işte 2014’e doğru nodeları açacağım, herkes madenci olabilecek.” Kimse desteklemezdi. İlk günde merkeziyetsizlik dediğin şey ne kadar ilkel de olsa da 0 gününde bence direkt merkeziyetsiz olmalı.”
Yunus Cebeci’nin röportajı burada bitmedi elbette. Biz uzun uzun konuştuk ama bunlar da başka bir günün konusu olsun. Yunus merkeziyetsizliğe inanıyor yine de kendi sözleriyle “CBDC’ye biraz inanıyorum, çünkü 7 yıldır kripto ekosisteminde gördüğüm şeylerin %80’i yere sağlam basmayan ve tamamen ponzi projelerdi” diyor ve ekliyor, “Regülasyon sert olacak, gerçekçi olmayan projeleri eleyecek ve buna ihtiyaç var.”
Yunus, yaptığı şeye inanan, ne yaptığını bilen, sektörün yerlisi biri girişimci olarak güçlü bir vizyona sahip. İçimizde böyle insanların olduğuna seviniyorum. Yunus Cebeci’nin Yotta21 ile adını ileride daha çok duyuracağını düşünüyorum. Siz de aşağıdaki bağlantılardan Yunus’a ve Yotta21’e ulaşabilir, daha fazla bilgi edinebilirsiniz.
What is Yotta21? Web3 Platform for Decentralized Crowdfunding – YouTube
Tavsiye : https://www.merkeziyetsizhaber.com/stablecoinlerin-ne-ise-yarar-neden/