Blockchain oracle, dışarıdan gelen bilgilerle akıllı sözleşmeler sağlayan üçüncü taraf hizmetleridir. Blok zincirler ve dış dünya arasında köprü görevi görürler. Blok zincirler ve akıllı sözleşmeler, zincir dışı verilere (ağın dışındaki veriler) erişemez. Bununla birlikte, sözleşmeye dayalı bir anlaşma yürütmek için dış dünyadan gelecek bilgilere sahip olmak hayati önem taşır.
Zincir dışı ve zincir içi veriler arasında bir bağlantı sağladıkları için blockchain oracle’ları burada devreye giriyor. Oracle’lar, akıllı sözleşmelerin işleyebileceği kapsamı genişlettikleri için blockchain ekosistemi içinde önemli bir yere sahiptir. Blockchain oracle’ları olmadan akıllı sözleşmeler, yalnızca kendi ağlarındaki verilere erişebilecekleri için çok sınırlı bir kullanıma sahip olacaktır.
Bir blockchain oracle’ının veri kaynağının kendisi olmadığını, bunun yerine harici veri kaynaklarını sorgulayan, doğrulayan, kimliği onaylayan ve ardından bu bilgileri ileten katman olduğunu belirtmek önemlidir. Oracle’lar tarafından iletilen veriler birçok biçimde olabilir örneğin; gelir fiyat bilgisi, ödemenin başarıyla tamamlanması veya bir sensör tarafından ölçülen sıcaklık gibi birçok farklı formda olabilir.
Dış dünyadan veri aramak için akıllı sözleşmenin başlatılması ve ağ kaynaklarının harcanması gerekir. Bazı oracle’lar bilgileri yalnızca akıllı sözleşmelere aktarmada değil, aynı zamanda harici kaynaklara geri gönderme yeteneğine de sahiptir. Pek çok farklı oracle türü mevcuttur. Bir blok zinciri oracle’ının nasıl çalıştığı tamamen ne için tasarlandığına bağlıdır. Bu yazımda bahsettiğimiz tasarımlardan bazılarını inceleyeceğiz dilerseniz başlayalım.
Başlıklar
Oracle Türleri
Oracle’lar, bir dizi farklı niteliğe bağlı olarak sınıflandırılabilir: Kaynak veriler yazılımdan mı yoksa donanımdan mı geliyor? Bilginin yönü gelen mi yoksa giden mi? Güven merkezi mi yoksa merkezi olmayan mı? Gibi sorulara cevap veren tek bir oracle birden çok kategoriye girebilir. Örneğin, bir şirket web sitesinden bilgi sağlayan bir oracle, merkezi bir gelen yazılım oracle’ına girebilir.
Software Oracle -Yazılım oracle’ı-
Yazılım oracle’ı çevrimiçi bilgi kaynaklarıyla etkileşime girer ve bunu blok zincirine iletir. Bu bilgiler çevrimiçi veri tabanlarından, sunuculardan, web sitelerinden esasen web’deki herhangi bir veri kaynağından gelebilir. Yazılım oracle’larının internete bağlı olması, yalnızca akıllı sözleşmelere bilgi sağlamalarına değil, aynı zamanda bu bilgileri gerçek zamanlı olarak iletmelerine de olanak tanır. Bu, onları en yaygın blockchain oracle türlerinden biri yapar. Tipik olarak yazılım oracle’ları tarafından sağlanan bilgiler, döviz kurlarını, dijital varlık fiyatlarını veya gerçek zamanlı uçuş bilgilerini içerebilir.
Hardware Oracle -Donanım oracle’ı-
Bazı akıllı sözleşmelerin gerçek dünyayla arayüz oluşturması gerekir işte tam bu noktada donanım oracle’ları, fiziksel dünyadan bilgi almak ve akıllı sözleşmeler için kullanılabilir hale getirmek için tasarlanmıştır. Bu tür bilgiler elektronik sensörlerden, barkod tarayıcılardan ve diğer bilgi okuma cihazlarından aktarılabilir. Bir donanım oracle’ı, esas olarak gerçek dünyadaki olayları akıllı sözleşmeler tarafından anlaşılabilecek dijital değerlere çevirir. Buna bir örnek verecek olursak, mal taşıyan bir kamyonun yükleme alanına varıp varmadığını kontrol eden bir sensör olabilir. Olursa, bilgileri daha sonra buna dayalı olarak kararları yürütebilecek bir akıllı sözleşmeye aktaran bir donanım oracle’ıdır.
Inbound Oracle ve Outbound Oracle -Gelen Veri ve Giden Veri Oracle’ı-
Gelen oracle ’lar dış kaynaklardan akıllı sözleşmelere bilgi aktarırken, giden oracle’lar akıllı sözleşmelerden dış dünyaya bilgi gönderir. Gelen oracle’a bir örnek, akıllı bir sözleşmeye sıcaklığın bir sensör tarafından ölçüldüğünü söyleyendir. Outbound oracle’a örnek olarak akıllı kilit verilebilir. Para bir adrese yatırılırsa, akıllı sözleşme bu bilgiyi giden bir oracle aracılığıyla akıllı kilidi açan bir mekanizmaya gönderir.
Centralized ve Decentralized Oracle -Merkezi ve Merkeziyetsiz oracle-
Merkezi bir oracle, tek bir varlık tarafından kontrol edilir ve akıllı sözleşme için tek bilgi sağlayıcıdır. Yalnızca tek bir bilgi kaynağı kullanmak riskli olabilir sözleşmenin etkinliği tamamen oracle’ı kontrol eden varlığa bağlıdır. Ayrıca, kötü bir aktörün herhangi bir kötü niyetli müdahalesi, akıllı sözleşme üzerinde doğrudan bir etkiye sahip olacaktır. Merkezi oracle’larla ilgili temel sorun, sözleşmeleri güvenlik açıklarına ve saldırılara karşı daha az dayanıklı hale getiren tek bir başarısızlık noktasının varlığıdır. Merkezi olmayan oracle’lar, halka açık blok zincirlerle aynı hedeflerin bazılarını paylaşır karşı taraf riskinden kaçınır. Tek bir gerçek kaynağa dayanmayarak akıllı sözleşmelere sağlanan bilgilerin güvenilirliğini artırırlar. Akıllı sözleşme, verilerin geçerliliğini ve doğruluğunu belirlemek için birden çok oracle’ı sorgular bu nedenle merkezi olmayan oracle’lara mutabakat oracle’ları da denebilir. Bazı blok zinciri projeleri, diğer blok zincirlerine merkezi olmayan kehanet hizmetleri sağlar. Merkezi olmayan oracle’lar, belirli bir sonucun geçerliliğinin sosyal uzlaşma ile doğrulanabildiği tahmin pazarlarında da yararlı olabilir. Merkezi olmayan oracle’lar güvenliği sağlamayı amaçlasa da, tıpkı güvene dayalı olmayan blockchain ağları gibi, merkezi olmayan oracle’ların güveni tamamen ortadan kaldırmadığını, bunun yerine birçok katılımcı arasında dağıttığını not etmek önemlidir.
Contract-Specific Oracle -Sözleşmeye özel oracle-
Sözleşmeye özgü bir oracle, tek bir akıllı sözleşme tarafından kullanılmak üzere tasarlanmış bir oracle ’dır. Bu, birkaç akıllı sözleşmeyi devreye almak istiyorsa, orantılı sayıda sözleşmeye özgü oracle’ın geliştirilmesi gerektiği anlamına gelir. Bu tür bir oracle’ın bakımı çok zaman alıcı ve pahalı olarak kabul edilir. Çeşitli kaynaklardan veri çıkarmak isteyen şirketler bu yaklaşımı çok pratik bulamayabilir. Öte yandan, sözleşmeye özgü oracle’lar, belirli bir kullanım durumuna hizmet edecek şekilde sıfırdan tasarlanabileceğinden, geliştiriciler, bunları belirli gereksinimlere uyarlamak için yüksek esnekliğe sahip olduğundan tercih etmektedir.
Oracle Problemi
Akıllı sözleşmeler, oracle’ler tarafından sağlanan verilere dayalı olarak kararları yürüttüğünden, sağlıklı bir blok zinciri ekosisteminin anahtarıdır. Oracle tasarlamanın ana zorluğu, oracle’ın tehlikeye girmesi durumunda ona dayanan akıllı sözleşmenin de tehlikeye girmesidir. Bu genellikle Oracle Problemi olarak adlandırılır. Oracle’lar, ana blok zinciri mutabakatının bir parçası olmadığından, ne yazık ki halka açık blok zincirlerinin sağlayabileceği güvenlik mekanizmalarının bir parçası değiller. Üçüncü taraf oracle’lar ile akıllı sözleşmelerin güvene dayalı olmayan şekilde yürütülmesi arasındaki güven çatışması, çoğunlukla çözülmemiş bir sorun olmaya devam ediyor. Ortadaki adam saldırıları, kötü niyetli bir aktörün oracle’lar ve sözleşme arasındaki veri akışına erişim kazandığı ve verileri değiştirdiği veya tahrif ettiği bir tehdit de olabilir.
Akıllı sözleşmeler ile dış dünya arasındaki iletişimi kolaylaştıran güvenilir bir mekanizma, blok zincirlerinin küresel olarak benimsenmesi için hayati öneme sahiptir. Blockchain oracle’ları olmadan, akıllı sözleşmeler yalnızca kendi ağlarında bulunan bilgilere güvenmek zorunda kalacak ve bu da yeteneklerini önemli ölçüde sınırlayacaktır. Merkezi olmayan oracle’lar, blok zinciri ekosisteminden kaynaklanan birçok sistemsel riski ortadan kaldırabilecek koruma mekanizmaları getirme potansiyeline sahiptir. Blockchain oracle’ları, blockchain ekosisteminin büyümesi için güvenli, güvenilir ve güvenilir bir şekilde uygulanacak kritik yapı taşlarından biri olmaya devam ediyor.
En çok kullanılan blok zincir oracle’ını incelemek için buraya sitemizdeki yazısı için de buraya tıklayabilirisiniz.