Bitcoin Cash Nedir?

İnsanların büyük bir çoğunluğu bitcoin veya diğer kripto para birimleri ile ilgilenmeye ilk başladıklarında sadece tek bir bitcoin ya da tek bir ethereum olmadığını fark ettiklerinde ciddi bir kafa karışıklığı yaşayabilmektedir. Örneğin bitcoin dışında Bitcoin Cash, bitcoin gold, bitcoin diamond gibi birçok başka kripto para birimi daha mevcuttur. Peki bunlardan hangisi gerçek bitcoin? Aslında cevap hiçbirisi. Saydığımız bu kripto para birimlerinden hiçbirisini orijinal bitcoin olarak tanımlayamayız. Çünkü bunların tamamı bitcoinin “çatallanması” (forking) ile ortaya çıkan “yeni” kripto para birimleridir. Bugün ele alacağımız kripto para olan bitcoin Cash’i ise ortaya çıkış sebeplerini ve çözüm getirdiği sorunları göz önüne aldığımızda yalnızca üretilen yeni bir kripto para birimi olarak değerlendirmek çok sığ bir yaklaşım olarak kalacaktır. Peki Bitcoin Cash esasında nedir? Bu soruyu cevaplandırabilmek adına öncelikle türkçede genel olarak çatallanma olarak ifade edilen ve az önce de bahsi geçen “fork” kavramını anlamak faydalı olacaktır.

Çatallanma (Fork) Nedir?

Birçok kripto para birimi ağı bildiğimiz üzere merkeziyetsiz bir yapıya sahiptir. Bu merkeziyetsiz yapı ifadesi başlangıçta çok soyut bir ifade gibi gözükse de aslında alışagelmiş olduğumuz birçok sisteme çok farklı bir boyut kazandırmaktadır. Örneğin siz telefonunuza bir mobil uygulama indirdiğinizde bu uygulamayı çok kolay bir şekilde güncelleyebilir ve sürümünü yükseltebilirsiniz. Fakat konu açık kaynak kripto para ağları olduğunda süreç maalesef bu şekilde işlememektedir. Çünkü bu ağlarda herhangi bir yükseltme yapılıp yapılmayacağına veya hangi şekilde yapılacak yükseltmenin daha yararlı olacağına karar verebilecek bir merkezi otorite mevcut değildir.

Peki o zaman merkeziyetsiz bir yapıya sahip olan, herhangi bir karar verici mekanizmanın ya da hiyerarşik bir düzenin bulunmadığı bitcoin ağında yükseltme yapılıp yapılmayacağına veya bu yükseltmenin ne şekilde olacağına kim karar vermektedir? Bu noktada bitcoinin bileşimindeki parçaları ve görevlerini anlamak çok önemlidir. Bitcoin kullanıcılarını temel olarak 3 başlık altında kategorize edebiliriz

1. Geliştiriciler (Developers)

Geliştriciler temel olarak kodun yazılmasından ve güncellemesinden sorumlu olan kişilerdir. Kod herkese açık olduğundan ötürü gelişticiler diğer geliştiricilerin değerlendirebilmesi için değişiklik önersinde bulunabilir.

2. Madenciler (Miners)

 Madenciler ağın güvenliğini tesis etmekle sorumlu olan mekanizmayı oluşturular. Kripto paranın kodunu çalıştırır ve blok zincire yeni bloklar eklerler. Elbette bitcoin ağı özelinde değerlendirecek olursak bu işlemi proof of work (iş ispatı) mekanizması aracılığı ile gerçekleştirirler. Blok zincire yeni bir blok eklemeleri sonucunda da bitcoin ile ödüllendirilirler.

3. Tam Düğümler (Full Nodes)

Tam node kullanıcları bitcoin ağının omurgasını oluşturur dersek abartmış olmayız. Bunun nedeni tam düğümlerin blokları ve işlemleri doğrulayıp transfer edilmelerini sağlayan yapı olmasıdır. Tam düğümler (full nodes) bu işlevlerine ek olarak aynı zamanda blok zincirin bir kopyasını da tutarlar.

Bunların yanı sıra hafif düğümler (light nodes) yani telefonunuzdaki cüzdanlar veya bilgisayarlarınız da ağa ciddi şekilde katkı sağlayan bileşenler arasında olsalar da ağın boyutu düşünüldüğünde katılımcı statüsünde değerlendirilmeleri pek mümkün değildir. Fakat dikkatinizi çekeceği üzere ağın tüm bu bileşenleri arasında kaynak kodu yazmak ve güncellemek veya ağın güvenliğini sağlamak gibi çok hayati görevler üstlenen faktörler olmasına rağmen bunlardan hiçbiri ağın geleceği hakkında tek başına söz sahibi olabilecek bir güce ya da otoriteye sahip değildir. “Fork” yani çatallanma kavramının doğmasına da işte tam olarak bu durum sebep olmuştur.

Blok zincir geliştiricileri herhangi bir yazılım yükseltmesini gerçekleştirmeden önce bir fikir birliğine varmaya çalışırlar. Bunun neticesinde blok zincir orijinal sürüm ve yeni sürüm olmak üzere ikiye ayrılır. Bu çatallanma sonucu oluşan yeni sürüm orijinal sürümün protokolleri ile birlikte yükseltme sonrası gelen tüm geliştirmeleri barındırır. Yani basitçe ifade etmek gerekirse çatallanma ile birlikte ağın içerisinde katılımcıların taleplerine göre adeta yeni ağlar doğar ve kullanıcılar kendi ihtiyaçlarına göre revize edilmiş yazılımı kullanmaya devam ederler. Fork denilen olay temel olarak bundan ibarettir. O halde dilerseniz gelin bu çatallanma sistemini daha detaylı bir biçimde ele alarak soft fork ve hard fork kavramlarını da irdeleyelim.

Soft Fork (Yumuşak Çatallanma)

Soft fork, yani yumuşak çatallanmada mutabakat mekanizmasında çok ciddi bir değişiklik yaşanmaz. Bunun bir sonucu olarak da orijinal versiyon ile uyumlu olarak çalışabilir. Yumuşak çatallanma, düğümlerin veya madencilerin büyük çoğunluğu ağın orijinal kurallarını değiştirmeden yani orijinal zincir bölünmeksizin protokol üzerinde daha küçük iyileştirmeler yapmak istediğinde gerçekleşir. Yani yumuşak çatallanmada yalnızca yükseltmeyi kullanan katılımcıların ağlarını güncellemeleri gerekir.

Hard Fork (Sert Çatallanma)

Sert çatallanmayı bir yan zincirin orijinalinden tamamen ayrıldığı bir süreç şeklinde ifade edebiliriz. Başka bir deyişle, sert çatallanmayı bir ağın protokolünde daha öncesinde geçersiz olan blokları ve işlemleri geçerli kılan ya da tam tersi daha önce geçerli olan blok veya işlemlerin hükmünü kaldıran radikal bir değişiklik olarak ifade edebiliriz. Buna ilaveten, hard fork soft forkten farklı olarak ağ üzerindeki tüm düğümlerin veya kullanıcıların protokol yazılımının en son sürümüne yükseltme yapmalarını gerektirir. Çünkü hard fork sonucunda oluşan yeni yapı orijinali ile uyumlu değildir. Bu nedenle, kullanıcıların yeni versiyona geçmek için yazılımlarını yükseltmeleri ya da bunu yapmayarak orijinal sürümde kalmaları gerekmektedir. Dolayısıyla hard fork sürecini, bir blok zincirin en son sürümünün düğümlerinin eski sürümleri kabul etmemesi durumu şeklinde özetlemek mümkün. Elbette bu durum da blok zincirin önceki sürümünden kalıcı ve keskin bir sapma yaşanması anlamına gelmektedir. İşte Bitcoin Cash de bir hard fork, yani sert çatallanma ile oluşmuş ve bitcoinden ayrılmış yeni bir kripto para birimi olarak karşımıza çıkmıştır. O halde gelin, Bitcoin Cash’i daha ayrıntılı bir biçimde ele alarak ortaya çıkma sebebini kavramaya çalışalım.

Bitcoin Cash Neden Ortaya Çıktı?

Sonuç olarak Bitcoin Cash’in aslında bitcoin sert çatallanması (hard fork) ile oluşmuş yeni bir kripto para birimi olduğunu öğrenmiş olduk. Fakat bu durum aklımıza bir başka soruyu getirmiş olabilir: Peki Bitcoin Cash neden ortaya çıktı? Bu noktada bizi, bitcoin kodunun en tartışmalı konularından biri karşılamaktadır: “Blok boyutu ve ölçeklenebilirlik.”

Bilindiği üzere bitcoin işlemleri anında onaylanmaz. Bir işlemin onaylanmış olarak değerlendirilebilmesi için blockchain olarak bilinen bitcoin defterinde (ledger) bir işlem bloğunun parçası olarak dahil edilmesi gerekmektedir. Bu zincire her yeni bir bloğun eklenmesi yaklaşık olarak 10 dakika zaman almaktadır. Birçok dijital data türünde de olduğu gibi bitcoin işlemlerinin de bir bloğa eklenmesi için belli bir depolama alanına ihtiyaç vardır ve her işlem bloğu için bu miktar maksimum 1 mb’dır. Bu noktada, ortalama bitcoin işlem boyutunu hesaba katacak olursak bir bloğun yaklaşık 2700 işlem içerdiğini söyleyebiliriz.

Az önce de bahsettiğimiz gibi her yeni blok da yaklaşık 10 dakika da bir oluştuğuna göre 10 dakika 2700 işlem, yani saniyede 4.7 işlem onaylandığı sonucuna varabiliriz ki bu miktar hiç de fazla sayılmaz. Dolayısıyla işlem onaylama hızındaki bu yavaşlık birçok insan aynı anda bitcoin göndermek istediğinde işlemlerin çok uzun bir kuyruğa takılmasıyla sonuçlanmaktadır. Elbette bu kuyruğu aşmak mümkün. Fakat bunun için bitcoin sizden daha yüksek bir miktar işlem ücreti talep etmektedir. Ancak gittikçe daha çok insan sırayı atlayabilmek için araya girdiğinde bu ücret de çok yüksek noktalara çıkmaktadır. Dolayısıyla, hantallık ve fahiş fiyatın sebep olduğu bu ölçeklenebilme problemi de global bir ödeme yönteminin bünyesinde barındırmaması gereken bir sorundur. Bu sorunu çözebilmek amacıyla farklı çözüm önerileri sunan iki farklı grup ortaya çıkmıştır.

Small Blockers

Bunlardan biri Small Blockers ekibi olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu fikrin destekçileri çözüm olarak kısmi çatallaşmaya örnek olarak gösterebileceğimiz SegWit (Segregation Witness) isminde bir değişiklik öne sürmüşlerdir. Bu sistem esasında blokların yapılandırılma şekline bir değişiklik önermektedir. SegWit olmayan bloklar (non-segwit) ya da diğer isimleriyle legacy blocks tüm blok verisi için toplam 1 mb’lık bir yere sahiptir. Diğer taraftan SegWit blokları ise 1 mb’lık base transaction block ve 3 mb’lık extended block olmak üzere iki kısımdan oluşan toplam 4 mb’lık bloklardır. Yani yanlış kanının aksine aslında SegWit bir blok boyutu artışıdır. Bu yöntem sayesinde 1 mb’lık blok base transaction blok içerisinde daha fazla veri depolanmasını sağlanmış olur. Sonuç olarak Small blockers destekçileri 1 Ağustos 2017’de “orijinal bitcoin protokolü” üzerinde segwiti aktive etmişlerdir. 

Big Blockers

Bu yönteme karşı olarak da Big Blockers grubu ortaya çıkmıştır. Çok uzun onaylama sürelerinin ve yüksek işlem ücretlerinin bitcoinin peer to peer (eşten eşe) bir ödeme sistemi olmasının önüne geçeceğini, insanların bu nedenlerden ötürü günlük işlemlerinde bitcoini tercih etmeyeceklerini düşünen Big Blockers, çok basit bir çözüm önerisi sunmuştur: Blok boyutunu artırmak. Big Blockers blok boyutunu 1 mb’dan 8 mb’a çıkararak saniyede yapılan işlem sayısını da 8 katına çıkarmayı hedeflemiştir. Bu sayede de mevcut sıkışıklığın da önüne geçilebilecektir. İşte bu yöntem ile bitcoin ağında yaşanan bir sert çatallanma şeklinde Bitcoin Cash doğmuştur. O halde gelin, Bitcoin Cash’i daha derinden inceleyip orijinal bitcoin ile aralarındaki farkı daha iyi anlamaya çalışalım.

Bitcoin Cash Nasıl Çalışır?

Her ne kadar orijinal protokolünde çeşitli değişikler yapılması sonucu ortaya çıkmış olsa da Bitcoin Cash ile orijinal bitcoin ağı arasında çok ciddi benzerlikler mevcuttur. Bu benzerliklerin en başında iki ağın da proof of work mekanizması ile çalışıyor oluşu gösterilebilir. Buna ek olarak, tıpkı bitcoinde olduğu gibi Bitcoin Cash’de de zincire yeni bir bloğun eklenme süresi takribi 10 dakikadır ve maksimum blok arzı 21 milyon olarak belirlenmiştir. Ve yine bitcoinin en önemli özelliklerinden biri olan halving mekanizması, yani her 210.000 blokta bir blok ödülünün yarıya indirilmesi prensibi Bitcoin Cash için de geçerlidir. Blok eklenme süresi her iki kripto para birimi için de ortalama 10 dakika olduğundan ötürü Bitcoin Cash de bitcoin’de olduğu gibi ortalama 4 yılda bir halving geçirir. Ve yine bitcoin’de olduğu gibi güncel madencilik ödülü blok başına 6.25 BCH’dir. Görüldüğü üzere Bitcoin Cash’in çalışması prensibi bitcoin ile oldukça benzemektedir. Fakat elbette bu iki kripto paranın arasında ciddi farklılıklar da mevcuttur. O zaman dilerseniz gelin biraz da bu farklara değinelim.

Bitcoin ve Bitcoin Cash Arasındaki Farklar;

Bitcoin ile Bitcoin cash arasındaki en büyük fark elbette az önce de bahsetmiş olduğumuz gibi blok büyüklüğü meselesidir. Bitcoin’in blok büyüklüğü 1 mb iken Bitcoin Cash bunu önce 8 mb daha sonra ise 2018 yılı itibariyle 32 mb olarak belirleyerek bu vesileyle her bloğa daha fazla işlemin dahil edilebilmesini sağlamıştır. Bir diğer fark olarak ise madencilik zorluk seviyesi ayarlaması gösterilebilir. Her ne kadar hem bitcoin hem Bitcoin cash madencilik zorluk seviyesini ayarlayabilmek için DAA isimli bir algoritmayı kullanıyor olsa da bu zorluk seviyelerinin düzenlenme aralığı iki kripto para için farklılık göstermektedir. Bitcoin her 2.016 blokta bir zorluk seviyesini düzenlerken bu sayı Bitcoin Cash için 1 bloktur. Bitcoin Cash bitcoinden farklı olarak dijital imzaların kullanım şeklini değiştiren alternatif bir algoritma olan Schnorr İmzaları adlı bir teknolojiyi de 2019 tarihi itibariyle kullanmaya başlamıştır. Bu uygulamanın yürürlüğe girmesiyle Bitcoin Cash, bitcoine nispeten daha yüksek bir gizlilik ve ölçeklenebilirlik kazanmıştır.

Sonuç olarak fork kavramından, Bitcoin Cash’den ve nasıl çalıştığından söz etmiş olduk. Her ne kadar bitcoin kadar benimsenmese de Bitcoin Cash’i, bitcoinden çatallanan çok sayıda kripto para arasında en başarılılardan biri olarak göstermemiz yanlış olmaz. Blok yüksekliği nedeniyle güvenlik konusunda bitcoin kadar tatmin edici sonuçlar vermese de daha hızlı ve daha ucuz işlem yapabilme imkanı tanıması ve bitcoinden daha ölçeklenebilir olması gibi avantajları nedeniyle Bitcoin Cash hala birçok kullanıcının tercihi olmaya devam etmektedir.

Kaynak:

• Investopedia
• Forbes Advisor
• Binance Academy

“Bitcoin Halving Nedir?” başlıklı yazımızı okumak için buraya tıklayabilirsiniz.