Layer 2 Nedir ?

 Layer 2 Nedir : 

• Layer 2 blokzincirlerin yaşadığı ölçeklenebilirlik , yüksek işlem ücretleri , verimlilik gibi problemlere  merkeziyetsizlik ve güvenlik ilkelerinden ödün vermeden  geliştirilmiş çözümlerdir. Layer 2 ile işlemler  Layer 1 olarak adlandırdığımız   Bitcoin , Ethereum  gibi ana zincir ağlarının dışında bir ağa taşınır .  Bu yazımızda bu çözümlerin artı ve eksi yönlerini inceleyeceğiz. 

Layer 2 Nedir ve  Neden Önemlidir ?

Bir blokzincir herhangi bir merkezi otoriteye bağlı olmamalı aynı zamanda güvenilir olmalıdır. Mevcut durumdaki bütün Layer 1 blokzincirler bu 2 ilkeyi başarılı bir şekilde yerinde getirmekteler fakat ağ kendisinden beklenen işlemleri yeteri kadar hızlı yerine getiremiyor. Kısaca Layer 1 blokzincirleri merkeziyetsizlik ve güvenliği sağlarken , verimlilik  konusunda eksik kalıyor.

Bu durum Ethereum kurucusu Vitalik Buterin tarafından yaygınlaştırılan Blockchain Trilemma  kavramıyla daha net açıklanabilir. Blockchain Trilemma kavramı bir ağın yapısından dolayı merkeziyetsizlik , güvenlik ve ölçeklenebilirliği aynı anda sağlayamayacağını ifade eder. Bu durumu çözmek için farklı bakış açıları , çözümler geliştirilmiştir. Layer 2 blokzincirler de geliştirilen bakış açılarından biridir.

Layer 2 çözümlerinin genel olarak çalışma mantığı , işlemlerin zincirüstü bir blokzincire taşınmasına dayanır. Bu şekilde ana ağdaki işlem trafiği azalır. Zincir üstünde gerçekleştirilen işlemler doğrulanmak ve kaydedilmek üzere  ana ağa gönderilir.

Layer 2 Çözümleri :

“Layer 2 Nedir ?”  sorusuna cevap ararken geliştirilen çözümleri incelememizde fayda var.

Rollup’lar:

Rollup’lar ana ağdaki işlemleri  toplayıp zincir dışı ağda  işler. İşlenen veriler ise  ana zincire tek bir işlem olarak sunulur. Bu çözümle beraber ağdaki işlem trafiği azabilir zincir dışı ağda işlenen verilerin sahte olması gibi problemlerle karşılaşılabilir. Bu güvenlik açığını kapatmak için Optimistic Rollup ve ZK Rollup’lar geliştirilmiştir. Bu rollupların kullandığı işlemleri doğrulama kanıt mekanizmaları farklıdır.

Optimistic Rollup:

Optimistic Rollup’lar, fraud proofs (dolandırıcılık kanıtları) adı verilen bir kanıt mekanizmasını kullanır. Bu mekanizma,  yapılan işlemlerin hepsinin doğru olduğunu varsayar ve ağa sadece kanıtları gönderir. Ancak, ağda yer alan herhangi bir taraf, yapılan işlemlerin doğruluğuna 1 hafta içinde itiraz etme hakkına sahiptir. .Bu itirazı  için ağa bir fraud proof sunması ve belirli bir miktar ETH kilitlemesi gerekir. Ağ, fraud proof’u inceleyerek işlemlerin doğruluğunu teyit eder veya reddeder. Eğer işlemlerde bir hata veya hile tespit edilirse, fraud proof sunan taraf ödüllendirilir ve hatalı işlem iptal edilir. Eğer işlemlerde bir sorun yoksa, fraud proof sunan tarafın kilitlediği ETH’lar ceza olarak alınır ve işlemler onaylanır.

Optimistic Rollup kullanan  önemli projelerden  ikisi  Optimism ve Arbitrium’dur.

Zk Rollup:

Zero Knowladge (Sıfır Bilgi Kanıtı) Rolluplar ise ZK-Snark adı verilen özel bir kriptografik kanıt ile doğrulanır. Bu kanıt ile yığın haline getirilmiş onaylanmayı bekleyen tüm veriler gizli bir şekilde doğrulanır. Doğrulanmış veriler ise ana ağa gönderilir. Bu yapısıyla Zk Rollup’lar Optimistic Rollup’lara göre daha karmaşıktır  fakat işlem ücretleri daha düşüktür.

ZK Rollup kullanan önemli projeler ise Immutable X,  zkSync’dir.

State Channel :

State Channel ile ana ağdaki işlemler zincir dışına taşınır. State Channel, iki veya daha fazla taraf arasında açılan bir ödeme kanalıdır. Bu kanalda iki zincir üstü  işlem ücreti maliyetine sınırsız işlem yapılabilir . Kanal açılırken, taraflar blok zincirine bir başlangıç durumu (state) gönderir ve ana ağa fonlarını kilitlerler. İşlemler işlendikten sonra  kanal kapanırken de son durumu gönderilir. Böylece, kanalda yapılan tüm işlemler sadece iki durum arasındaki fark olarak kaydedilir.State Channel ile blok zinciri üzerindeki işlem maliyeti ve süresi azalır  ve ölçeklenebilirlik artar.

Bitcoin Lightning Network:

Bitcoin Lightning Network ise aslında Bitcoin blok zinciri üzerinde çalışan bir state channel çözümüdür. Bitcoin Lightning Network’te, kullanıcılar arasında birden fazla state channel oluşturulabilir ve bu kanallar bir ağ şeklinde bağlanabilir.  Lightning Network’te, kanallar açılırken ve kapanırken Bitcoin blok zinciri kullanılır, ancak aradaki işlemler zincir dışında gerçekleştirilir. Zincir dışında gerçekleştirilen işlemler Lightning Network’ün kendi düğümlerinde saklanır. Bu düğümler yapılan işlemlerin doğrulunu izler ve doğru olmayan işlemleri cezalandırılar.

Layer 2 Nedir –  Layer2 Nedir